Ik werd een tijdje geleden getriggerd door een column en reacties daarop over vergoede en niet-vergoede zorg. Waarbij door een reageerder werd gesteld dat alle niet-vergoede zorg bewezen niet effectief zou zijn. Terwijl het gaat om zorg die niet bewezen effectief was. Twee woorden omgedraaid.
Begrijp me niet verkeerd, ik ben tégen zinloze zorg. Maar, ik vind dat we teveel zijn doorgeschoten. ALLES wat wij tegenwoordig doen moet evidence based zijn, lijkt het wel. We mogen pas een behandeling adviseren of voorschrijven, als deze wetenschappelijk bewezen effectief is. Als er voor een aanpak nog geen voldoende bewijs is in de literatuur (dus: (nog) niet bewezen effectief), wordt dat al snel in één adem door gelijk gesteld aan bewezen niet effectief. Met daarbij de gevolgtrekking dat je het ‘dus’ niet mag adviseren. Ik vind het omdraaien van de twee woorden ‘niet’ en ‘bewezen’ een gevaarlijke denkfout. Het feit dat er (nog) geen bewijs is, wil niet zeggen dat het niet werkt. Je kunt dat alleen maar stellen voor behandelingen die goed wetenschappelijk onderzocht zijn met de herhaalde en overduidelijke conclusie dat ze niet werken.
Toen ik mijn opleiding volgde eind vorige eeuw, leerde ik nog vooral op mijn pluis-niet pluis gevoel te varen én op mijn klinische blik. Ongemerkt is het vak in 20 jaar tijd veranderd in kookboekgeneeskunde op basis van Evidence Based Medicine (EBM). En als je als arts het EBM kookboek niet volgt, of je doet er een ingrediënt bij wat het kookboek niet vermeldt, dan ben je volgens sommigen ineens een kwakzalver.
Wat maakt nu een goede dokter? Dat zijn in mijn ogen niet de dokters die alleen de protocollen op basis van EBM volgen. Het zijn de dokters die écht contact maken met de patiënt, ze weten te raken, die naast de inhoudelijke kennis en EBM echte toegevoegde waarde weten te bieden op basis van hun ervaring, mensenkennis, gevoel en klinische blik.
Ik ben nog niet zo lang geleden vertrokken bij een grote opdrachtgever waar ik 10 jaar voor heb gewerkt. Van één van hun medewerkers die ik een jaar of 4 geleden kort begeleid heb in een crisis in zijn leven, kreeg ik vlak voor mijn vertrek een app. Geen idee hoe hij aan mijn 06 kwam, maar dat doet er nu even niet toe. Hij schreef onder andere: ‘jij bent de eerste waar ik heel open tegen ben geweest en die me ook het gevoel gaf dat ik open kon zijn. Ik ben door die periode als mens veranderd en ben heel blij dat ik jou in die periode ontmoet heb’. En wat heb ik gedaan? Echt contact gemaakt. Met hem gesproken over de zin van het leven, hem kaders aangereikt waardoor hij óók kon kijken, hem vragen gesteld die hem aan het nadenken hebben gezet over zichzelf. Na 3 – 4 gesprekken met mij kon hij verder en heb ik hem niet meer terug gezien. Ik ben geen psycholoog, geen psychiater, heb totaal niet volgens een EBM protocol gehandeld, geen CGT gedaan, geen stressreductieadviezen gegeven. Op dat moment deed ik wat ik dacht – op basis van mijn klinische blik – dat voor hem goed was. Ik kan het niet wetenschappelijk bewijzen, maar mijn overtuiging is dat als ik bij hem binnen de richtlijn psychische problemen was gebleven, ik hem minder had geholpen.
Ander voorbeeld. Laatst vertelde een vrouw, even oud als ik, mij haar verhaal waarbij haar huisarts een cruciale rol heeft gespeeld op een zeer groot kruispunt in haar leven. Ze was haar kind verloren. De huisarts liet alle protocollen en kaders los, sprak met haar als méns en benoemde dat ook. “Ik spreek nu even niet met je als je dokter, maar als méns en moeder”. De huisarts gaf een kader, vanuit haar hart, waardoor deze vrouw voor de donkere poorten van de hel weg kon lopen en door dat totaal andere kader haar leven heeft kunnen herpakken. Natuurlijk ging dat met veel vallen en opstaan, maar die allesbepalende huisarts zal ze nooit vergeten.
Nog eentje dan: ‘ik zag alles zwart, maar jij gaf me het perspectief dat ik zou herstellen. Dat ik het kon. En je had gelijk!’.
Goede dokters kennen alle protocollen. Slechte dokters voeren ze uit. Volgens mij is het een citaat van wijlen collega Peter Lestrade. Hij had gelijk. Ik heb er van gemaakt: Slechte dokters volgen alle protocollen. Goede dokters voegen hun hart, ervaring en klinische blik toe.